Przeglądając asortyment różnego rodzaju straganów, z pewnością rzucił się wam kiedyś w oczy 'Żyd z pieniążkiem’. Figurki czy obrazki z jego wizerunkiem na dobre zadomowiły się w polskim krajobrazie. Co ciekawe, to stosunkowo nowa moda. Wizerunki, o których tu mówimy, narodziły się dopiero w latach 90., a popularność zyskały po roku 2000. I do tego tylko w Polsce.

’Żyd z pieniążkiem’ to oczywiście przejaw antysemityzmu – zresztą czym innym może być wiara w magiczne właściwości tego rodzaju figurki?

Stereotypowe kojarzenie Żydów z bogactwem ma długą tradycję – w malarstwie motyw Żyda liczącego pieniądze pojawiał się już w XVI wieku. Ale oczywiście nie tylko z bogactwem – także z lichwą, oszustwem, wyzyskiem finansowym. Wieszają 'Żyda z pieniążkiem’ w domu niejako obezwładnia się jego moce, kieruje się na jego posiadacza – obrazek działa jak amulet zapewniający powodzenie finansowe i bogactwo. Oczywiście i wizerunek z obrazków czy figurek jest karykaturalnym zlepkiem stereotypów. Zawsze jest to mężczyzna o charakterystycznej fizjonomii, często z pejsami czy w jarmułce.

Wiele osób wciąż nie ma świadomości, że 'Żyd z pieniążkiem’ jest przejawem antysemityzmu. Na szczęście to się powoli zmienia. Willa Decjusza w Krakowie zorganizowała w kwietniu spotkanie w formie okrągłego stołu, przy którym spotkało się kilkanaście instytucji i organizacji pozarządowych, przedstawiciele miasta, środowiska naukowego, muzeów, stowarzyszeń handlowych i rzemieślniczych, a także społeczności żydowskiej z Krakowa. Uczestnicy spotkania podpisali się pod listem do władz miasta, w którym zwracają uwagę na negatywny charakter popularnej pamiątki. 'Figurki te, utożsamiane przez niektórych z talizmanem przynoszącym szczęście, mają charakter antysemicki’ – czytamy w nim.

Miasto przyznało rację uczestnikom okrągłego stołu, ale zakazanie sprzedaży konkretnego produktu to niełatwa sprawa.

Dlatego też magistrat stawia na rozmowę z osobami sprzedającymi takie wizerunki. W przyszłości, podpisując umowy z właścicielami stoisk, zadba też o to, by znalazł się w nich zapis o zakazie sprzedaży 'Żyda z pieniążkiem’. Tymczasem trzeba też stawiać na edukację, bo dla wielu problem wcale nie jest taki oczywisty – w związku z tym jesienią Willa Decjusza oraz FestivALT zorganizują specjalne warsztaty dla pedagogów, przedstawicieli turystyki i urzędników.

Zdjęcie główne: donald.pl
Tekst: NS