Choć sama prokrastynacja nie jest jednostką chorobową, a jedynie mechanizmem obronnym przed trudnymi uczuciami, to długotrwałe odwlekanie i dobrowolne odraczanie zadań może niekorzystnie wpłynąć na życie. Prokrastynacja może oddziaływać na wiele obszarów naszego życia, jeśli je zaburza warto poszukać pomocy specjalisty.

'Muszę posprzątać w dokumentach’, 'Kiedyś dokończę studia, 'Kiedyś zacznę treningi’ – większość z nas zna te myśli. Prokrastynacja jest wpisana w ludzką naturę. Każdy ma skłonność do odkładania czynności, które uważa za nieprzyjemne, nudne czy męczące.  Choć samo zjawisko nie wymaga leczenia, może być objawem innych zaburzeń. Warto pamiętać, że chroniczne odkładanie zadań często związane jest z emocjami i lękami.

Zrozumienie własnych mechanizmów odkładania zadań i wdrożenie skutecznych strategii może pomóc w lepszej organizacji i realizacji celów.

Prokrastynacja często nie wynika z lenistwa. W rzeczywistości odkładamy to, czego się boimy. Zjawisko to często towarzyszy zaburzeniom lękowym, takim jak fobia społeczna, objawiająca się np. przekładaniem spotkań z rodziną lub wychodzenia z domu. Przyczyn prokrastynacji może być wiele – od traum z dzieciństwa po negatywne skojarzenia. – Na przykład osoba, która nie może zabrać się za porządki, może kojarzyć sprzątanie z napiętą atmosferą w domu rodzinnym – tłumaczy Katarzyna Leśniak, psycholożka i trenerka biznesu z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED.

Coraz częściej wiąże się prokrastynację z ADHD u dorosłych. Osoby z ADHD często mają trudności z koncentracją, organizacją i priorytetyzacją zadań, co prowadzi do odkładania ważnych obowiązków. Impulsywność i skłonność do unikania przytłaczających zadań sprawiają, że prokrastynacja staje się nawykiem. U podłoża tego zachowania leżą nie lenistwo, lecz specyficzne trudności poznawcze i wykonawcze, charakterystyczne dla ADHD.

Jedno z ciekawszych spostrzeżeń psychologicznych dotyczących prokrastynacji mówi o tym, że na chroniczne odwlekanie często narzekają perfekcjoniści. Perfekcjoniści prokrastynują, bo chronią w ten sposób własną samoocenę. Czekają na idealne warunki do wykonania zadania.

Kiedy prokrastynacja staje się problemem? Kiedy zaczyna zagrażać naszym obowiązkom zawodowym lub osobistym i kiedy cierpimy powodu konsekwencji prokrastynacji.

@donnellycss This is the science-backed most reliable way to stop procrastination for good. #melrobbins #procrastination #inspiration #productivity ♬ original sound – Chris Donnelly

Jak radzić sobie z prokrastynacją?

Okazuje się, że sposobów radzenia sobie z prokrastynacją może być wiele. Katarzyna Leśniak z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED podpowiada kilka skutecznych technik:

1. Przyjrzyj się sobie – Zastanów się, co odkładasz i dlaczego. Może unikasz zadania, bo go nie lubisz, albo wiąże się z negatywnymi wspomnieniami? Spróbuj znaleźć inne podejście do tego wyzwania, np. poszukaj porad, jak sprzątać lub porządkować dokumenty.
2. Rozbij zadanie na małe kroki – podziel zadanie na mniejsze etapy
3. Podejdź do siebie łagodnie – mów 'spróbuję’, a nie 'muszę’ lub 'nie chcę’. Zbyt surowe podejście może prowadzić do wewnętrznego buntu, natomiast podejście zrozumiałe i elastyczne sprzyja realizacji celów.
4. Planuj realistycznie – Unikaj przeciążania kalendarza i nie oczekuj, że wszystko zrobisz naraz. Wyznaczaj sobie realistyczne cele, które są możliwe do osiągnięcia.
5. Złóż publiczne zobowiązanie – Podziel się swoimi planami z innymi. Niektórym pomaga opowiedzenie otoczeniu o zamiarach. Możesz też poprosić bliskich o wsparcie.
6. Przeprowadź rytuał otwarcia i zamknięcia – Określ wyraźnie początek i koniec wykonywanego zadania. Wiele osób, pracując zdalnie, przeprowadza rytuał rozpoczęcia pracy, np. ubierając się formalnie. Również zakończenie pracy, np. poprzez zamknięcie laptopa, pomaga mentalnie oddzielić czas pracy od odpoczynku.