Do powstania ruchu hipisów przyczyniła się sytuacja polityczna, a szczególnie zaangażowanie się Stanów Zjednoczonych w wojnę w Wietnamie. Hipisi byli kontynuatorami ruchu beatników i urzeczywistniali ich idee nie tylko poprzez bunt przeciwko opresyjnym instytucjom życia społecznego, ale również proponując alternatywną wizję świata. Rosnące zaangażowanie militarne USA odbierało młodym Amerykanom wolność – wielu z nich ginęło w Wietnamie lub wracało jako kaleki. To powodowało radykalizację protestów antywojennych.

Początek ruchu hipisów datuje się na 14 stycznia 1967. Tego dnia podczas Pierwszego Światowego Połączenia Człowieka (The World’s First Human Be-in) w San Francisco miała miejsce przemowa wykładowcy psychologii z Harvardu Timothy’ego Leary’ego, który ogłosił śmierć dotychczasowych bożków USA: pracy i pieniądza oraz początek ery miłości i nowej religii, powstałej na gruncie buddyzmu.

Jej istotną praktyką miało być zażywanie LSD – jako drogi do rozszerzenia świadomości i osiągnięcia oświecenia.

Symbolem oświeconej subkultury stały się hasła przemawiające za wolną miłością, anarchią i równością: ‘Peace & love’ (‘Pokój i miłość’), ‘Make love, not war’ (‘Czyń miłość, nie wojnę’ lub ‘Uprawiaj miłość, nie wojnę’ – w odniesieniu do wolności seksualnej), ‘All people are one’ (‘Wszyscy ludzie są jednością’) czy ‘Non violence’ (‘Bez przemocy’).

Wspólne zażywanie narkotyków szybko stało się głównym punktem spotkań, ale nie było zasadą.

Ruch hipisów na Zachodzie apogeum osiągnął u schyłku lat 60. W tym samym czasie wolnościowa subkultura dotarła również do Polski. Jej polscy zwolennicy zaczęli pojawiać się głównie w dużych miastach: w Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku, Krakowie i Poznaniu. Jednak w przeciwieństwie do jej zachodnich przedstawicieli, nie porzucali nauki w imię walki z systemem. Co więcej, spotkać ich można było głównie wśród młodzieży studenckiej.

Również w świecie polskich hipisów – początkowo wolnych od jakichkolwiek zniewoleń – zaczęły pojawiać się narkotyki. Z jednej strony nęciła ich zachodnia frywolność, osiągana w stanach narkotykowego odurzenia, z drugiej – na młodych pacyfistów wpływały środowiska narkomanów, usiłujących znaleźć ideologię do swojego nałogu. Dla niektórych hipisów narkotyki stały się celem samym w sobie. Z czasem coraz większą popularnością zaczęły cieszyć się narkotyki twarde, takie jak heroina i amfetamina.

To, co miało oświecać, okazało się gasić, stając się wkrótce główną przyczyną klęski ruchu.

Powrót do natury wiązał się z wegetariańskim oraz proekologicznym stylem życia hipisów. Zwierzęta traktowali jak braci, Ziemię jak matkę, której nie należy deptać, chodząc w butach. Uprawiali własne ogródki, szyli ubrania, wykonywali drobne sprzęty codziennego użytku. Chcieli być samowystarczalni i niezależni od systemu i przemysłu, który niszczy naturalne środowisko człowieka i jego braci mniejszych.

Przymusowy w tamtym okresie pobór do wojska skutkował buntem, wyrażanym poprzez zapuszczanie włosów. Był to zryw wolności obecny zarówno pośród mężczyzn, jak i kobiet, który pociągnął za sobą nowy styl.

Proste spodnie i czarne golfy beatników zamienione zostały na rozszerzane na dole jeansy-dzwony (często z frędzlami przy kostkach) oraz luźne koszule wykonywane z naturalnych włókien, takich jak bawełna czy konopie. Obok koszul pojawiały się kolorowe, kwieciste bluzki z szerokimi rękawami i indiańskie poncza, a także cygańskie spódnice. Popularne stały się także jeansowe lub zamszowe kamizelki z frędzlami noszone na gołym torsie. Pożądane było wszystko, co zostało wykonane ręcznie – szyto, robiono na drutach i tkano, tworząc makramy. Z czasem eksperymenty modowe rozszerzyły się o barwienie ubrań.

Wśród ręcznie robionych akcesoriów pojawiały się symbole pokoju i charakterystyczne dla ruchu hipisowskiego kwiatowe naszywki, które miały być symbolem miłości oraz wyrazem niezgody na przemoc. Wzory biżuteryjne inspirowane były naturą oraz rdzennymi kulturami. Ogromną popularnością cieszyły się symbolizujące pokój pacyfki, kolorowe koraliki, apaszki, opaski i bandany. Bransoletki zdobiły nie tylko nadgarstki, ale również kostki bosych stóp.

Mimo buntu przeciwko panującym w modzie konwencjom, hipisi wykreowali własny, charakterystyczny i chętnie powielany styl. Chociaż każdy ruch młodzieżowy wpłynął na historię mody i przemysł odzieżowy, oddziaływanie stylu hipisów było najsilniejsze.

Do mainstreamu trafiły również hipisowskie fryzury: luźno puszczone długie loki, ozdobione cienkimi opaskami z motywami kwiatów, a także warkoczyki. Styl hipisowski rozpoczął modę na naturalność i dużą swobodę w kreowaniu wizerunku, przede wszystkim diametralnie zmieniając ulice wielkich miast, na których przestał dominować styl formalny.

Miejscem spotkań hipisów stały się festiwale muzyczne, podczas których grano wszelkie odmiany rocka, m. in.: acid rock, blues rock, hard rock czy rock progresywny. Z ruchem związanych było wielu wybitnych muzyków, przede wszystkim Jimi Hendrix, Janis Joplin, Bob Dylan, Jim Morrison, Syd Barrett oraz John Lennon, który wraz z The Beatles stworzył nieoficjalny hymn hippisów – ‘Lucy in the Sky with Diamonds’. Swoją hipisowską i antywojenną postawę wraz z Yoko Ono wyraził w słynnym happeningu ‘Bed-In for Peace’.

Symbolem tej epoki jest festiwal muzyczny Woodstock, który odbył się w 1969 roku.

Do hipisowskiej literatury zalicza się przede wszystkim: ‘Skowyt’ Allena Ginsberga, ‘Wilka stepowego’ Hermana Hessego, ‘Lot nad kukułczym gniazdem’ Kena Keseya, czy popularny ostatnio zbiór esejów – biblię ekoentuzjastów – ‘Walden, czyli życie w lesie’ Henry’ego Davida Thoreau. W Polsce za bliską temu ruchowi uchodzi poezja Edwarda Stachury.

Najbardziej hipisowskim filmem jest musical ‘Hair’. Do kin trafił w 1979 roku, ale już w 1967 w nieukończonym off-off-broadwayowskim Public Theater w Nowym Jorku wystawiony został jego sceniczny pierwowzór. Wyraźnie idee kontrkulturowe można również odnaleźć w filmie ‘Easy Rider’ z 1969 roku. To klasyczne kino drogi oddające hipisowskiego ducha, tworząc swoisty manifest wolności. Przestrzeń jest dla bohaterów drogą, w której nie dba się o cel.

Hipisi w filmie Denisa Hoppera to współcześni kowboje, którzy konie zamienili na motocykle.

Inne spojrzenie na ruch hipisowski ukazane zostało w filmie ‘Pewnego razu… w Hollywood’, w którym Quentin Tarantino przedstawia hipisów pastiszowo, jako agresywną komunę pracującą dla sekty Mansona. Reżyser przekreśla tym samym mit kolorowej subkultury, którą obarcza odpowiedzialnością za morderstwa w willi Polańskiego. Podobna narracja pojawia się w powieści Michela Houellebecqa ‘Cząstki elementarne’, dla którego zbrodnicze działania rodziny Mansona były rzeczywistym obliczem ruchu hipisowskiego, a nie jego dewiacją.

Subkultura hipisów szybko uległa procesom komercjalizacji, co zneutralizowało jej buntowniczy wydźwięk. Dziś hipis ma pejoratywne, choć niegroźne zabarwienie – to niepoważny anarchista w kolorowej tunice. Jednak wyznawane przez pierwszych przedstawicieli tej subkultury wartości, takie jak ochrona środowiska i tolerancja, ujawniają się do dziś – między innymi wśród zwolenników ekologii czy protestujących przeciwko piętnowaniu inności.

Zdjęcie główne: Culturacolectiva.com
Tekst: Kaja Kurczuk