Nie wyścig szczurów, ale edukacja poprzez współpracę – ciekawy przypadek Finlandii
Na zaproszenie marki Honor mieliśmy niedawno okazję odwiedzić Finlandię i znajdujący się w Helsinkach słynny Uniwersytet Aalto, gdzie zupełnie przypadkowo spotkaliśmy Tomka Rygalika i pogadaliśmy chwilę na temat fińskiego podejścia do edukacji i innowacji. Uniwersytet Aalto powstał w 2010 roku w wyniku połączenia trzech renomowanych instytucji: Helsińskiego Uniwersytetu Technologicznego, Helsińskiej Szkoły Ekonomii oraz Uniwersytetu Sztuki i Projektowania w Helsinkach.
Celem tej fuzji było stworzenie interdyscyplinarnej platformy edukacyjnej, która łączy naukę, technologię, sztukę i biznes, wspierając innowacyjność i współpracę międzysektorową.
Obecnie wyróżnia się światowej klasy badaniami, zwłaszcza w dziedzinach takich jak technologie informacyjne, zrównoważony rozwój, projektowanie i przedsiębiorczość. Uczelnia kładzie duży nacisk na rozwijanie kreatywności, innowacyjności i przedsiębiorczości, co czyni ją jednym z liderów edukacji wyższej w Europie i na świecie. – W świecie, gdzie gospodarki coraz bardziej opierają się na wiedzy i innowacjach, Finlandia obrała drogę inwestowania w kapitał ludzki, uznając, że to właśnie edukacja stanowi klucz do trwałego rozwoju społecznego i gospodarczego – zauważa Tomek.
Gdy nie masz bogactw naturalnych, stawiasz na innowacje.
Historia Finlandii pełna jest wyzwań, które zmusiły naród do poszukiwania rozwiązań sprzyjających przetrwaniu i rozwojowi. Po uzyskaniu niepodległości od Rosji w 1917 roku Finlandia znalazła się w trudnym położeniu jako kraj rolniczy, z ograniczonymi zasobami naturalnymi i niewielkim przemysłem. Przetrwanie i rozwój wymagały innowacyjnych rozwiązań, które mogłyby poprawić jakość życia obywateli. Już wtedy zrozumiano, że edukacja może stać się narzędziem integracji społecznej i modernizacji gospodarki. Początkowo reformy edukacyjne koncentrowały się na zwiększeniu dostępu do podstawowego kształcenia i redukcji analfabetyzmu, co stało się fundamentem dalszych zmian.
Przełomowym momentem w historii fińskiej edukacji były lata 60. i 70. XX wieku, kiedy to kraj przeszedł gruntowne reformy systemu szkolnictwa. W 1968 roku wprowadzono system jednolitych szkół podstawowych („peruskoulu”), który zastąpił wcześniejszy model selekcyjny. Celem było zapewnienie wszystkim dzieciom równego dostępu do wysokiej jakości edukacji, niezależnie od statusu ekonomicznego czy miejsca zamieszkania. Wprowadzenie tej reformy nie tylko zmniejszyło nierówności, ale także położyło podwaliny pod dalszy rozwój innowacyjnej edukacji, która stała się wzorem dla świata.
Zamiast intensywnej rywalizacji i testów standardowych, fińskie szkoły stawiają na współpracę, rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia.
Fińskie podejście do edukacji opiera się na kilku kluczowych zasadach, które odróżniają je od innych krajów. Przede wszystkim system edukacji jest dostępny dla wszystkich i finansowany z budżetów państwowych, co oznacza, że uczniowie i ich rodzice nie ponoszą żadnych dodatkowych kosztów. W szkołach publicznych nie ma opłat za naukę, podręczniki, posiłki, a nawet transport do szkoły. Takie rozwiązanie eliminuje bariery ekonomiczne i zapewnia równe szanse edukacyjne dla każdego dziecka. Ponadto nauczyciele, którzy są fundamentem tego systemu, przechodzą rygorystyczne szkolenia, a zawód ten jest postrzegany jako jeden z najbardziej prestiżowych w kraju. W Finlandii nauczyciele muszą posiadać tytuł magistra i są wybierani spośród najlepszych kandydatów, co gwarantuje wysoki poziom kompetencji pedagogicznych.
Unikalną cechą fińskiego systemu edukacji jest również koncentracja na holistycznym rozwoju ucznia. Zamiast intensywnej rywalizacji i testów standardowych, fińskie szkoły stawiają na współpracę, rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia oraz indywidualne podejście do potrzeb każdego ucznia. System oceniania jest minimalistyczny, a uczniowie nie są obciążani nadmiarem prac domowych, co pozwala im rozwijać zainteresowania poza szkołą. Długie przerwy między lekcjami oraz czas na zabawę i rekreację wspierają ich ogólny dobrostan, co przekłada się na lepsze wyniki nauczania i zadowolenie z życia.
Jako kraj o ograniczonych zasobach naturalnych, Finlandia zdała sobie sprawę, że jej największym bogactwem są ludzie. Inwestowanie w edukację pozwala maksymalnie wykorzystać potencjał każdego obywatela i budować gospodarkę opartą na wiedzy, innowacjach i wysokich kwalifikacjach.
Wspieranie edukacji i nauki umożliwia krajowi rozwijanie zaawansowanych technologii, co jest kluczowe w globalnej konkurencji.
Edukacja jako element strategii rozwojowej Finlandii przyniosła wymierne rezultaty. W międzynarodowych badaniach umiejętności uczniów, takich jak PISA (Programme for International Student Assessment), fińscy uczniowie regularnie zajmują czołowe pozycje, szczególnie w dziedzinie matematyki, czytania i nauk przyrodniczych. Te wyniki przyciągnęły uwagę całego świata i uczyniły Finlandię wzorem do naśladowania dla innych krajów, które pragną poprawić swoje systemy edukacji.
Istotnym czynnikiem jest również wysoki poziom zaufania społecznego, który jest głęboko zakorzeniony w fińskiej kulturze.
W Finlandii nauczyciele cieszą się dużą autonomią w swojej pracy i są darzeni szacunkiem zarówno przez rodziców, jak i instytucje państwowe. To zaufanie umożliwia im podejmowanie kreatywnych decyzji i dopasowywanie metod nauczania do indywidualnych potrzeb uczniów. Ponadto fiński system opieki społecznej zapewnia stabilność ekonomiczną, co sprawia, że dzieci przychodzą do szkół gotowe do nauki, a nauczyciele mogą skupić się na ich rozwoju, a nie na rozwiązywaniu problemów społecznych.
