Walczą o czyste powietrze, pamięć dla miejsc i historii; pomagają zmieniać miasta na przyjaźniejsze dla pieszych i rowerzystów. Oto 10 aktywistów ważnych dla Śląska i Zagłębia.

1. Dariusz Walerjański

Historyk, od lat jest zaangażowany w ratowanie zabrzańskich zabytków poprzemysłowych. Zajmuję się dziedzictwem żydowskim w regionie. Od prawie 30 lat opiekuję się cmentarzem żydowskim w Zabrzu. Został uhonorowany za swoją działalność przez państwo Izrael.

Prowadzi warsztaty z wiedzy na temat zachowanego dziedzictwa żydowskiego w regionie dla przewodników miejskich i pilotów wycieczek.

Jest założycielem i przewodniczącym Koła Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Zabrzu. Obecnie radny w tym mieście. Pełni funkcję pełnomocnika ds. powołania Międzynarodowego Centrum Dokumentacji Zabytków Poprzemysłowych dla Turystyki. Promuję nominację Kopalni Guido na listę UNESCO.

2. Mona Tusz

Malarka uliczna, której charakterystyczne prace możemy spotkać w wielu miastach Górnego Śląska. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Współzałożycielka Fundacji Modro, gdzie prowadzony jest m.in. projekt Silesia Street Gallery mający na celu dokumentowanie aktywności twórczej na ulicach Śląskich. Aktywnie uczestniczy w licznych projektach, festiwalach. Prowadzi warsztaty z młodzieżą i seniorami, np. w ramach działań Centrum Integracji Międzypokoleniowej stworzyła międzypokoleniowy mural. Jej działa możemy znaleźć w Hospicjum Cordis w Katowicach oraz areszcie śledczym w Katowicach i Zabrzu.

3. Paweł Wyszomirski

Członek zespołu ds. polityki rowerowej przy prezydencie Katowic. Od 2015 r. jest prezesem zarządu Fundacji Napraw Sobie Miasto, której celem jest angażowanie mieszkańców w zmiany przestrzeni polskich miast. Umycie dworca Katowice Ligota stało się impulsem do powstania Inicjatywy Napraw Sobie Miasto. Obecnie Fundacja zajmuję się licznymi projektami np. Miejska Szychta, której celem jest mobilizowanie mieszkańców do kreatywnego rozwiązywania problemów w mieście. Inny projekt realizowany w całej Polsce to Żywa ulica, eksperyment, podczas którego testuje się, jak ulica może wyglądać, jeśli zmniejszymy rolę samochodów. Paweł Wyszomirski jest również kuratorem konferencji TEDxKatowice oraz wielkim miłośnikiem Katowic.

4. Mariusz Kałamaga

Kabareciarz, członek kolektywy BytoMy i pomysłodawca Międzygalaktycznego Zlotu Superbohaterów, który przez lata odbywał się w Bytomiu, a obecnie w Katowicach. Po tym, jak rada miasta obraziła się na Mariusza Kałamagę za żart o Bytomiu i przestała dotować zlot. Festiwal DZIWNIE FAJNE to inicjatywa kolektywu BytoMy, pełna występów, koncertów, spektakli oraz charakterystycznego Przemarszu Superbohaterów i kiermaszu Twórczej Reanimacji Odpadów. Można było go spotkać podczas akcji czyszczenia dworca w Bytomiu „Pucuj!! Glancuj!! Dworzec Bytom”. Organizator Śląskiego Stand Upu.

5. Małgorzata Biegańska-Hendryk

Pasjonatka kotów, technik weterynarii, kocia behawiorystka. Prywatnie szczęśliwa opiekunka czterech kotów.

Współdziała z wieloma organizacjami i pracuje nad projektami podnoszącymi wiedzę o potrzebach kotów i ich prawidłowej opiece.

Prowadziła tymczasowy dom i przydomowy szpital dla kotów bezdomnych, propagatorka idei powszechnej sterylizacji zwierząt. W 2015 roku wydała pierwszy poradnik kocich zachowań „Co jest, kocie? Wszystko, co musisz wiedzieć, aby zrozumieć swojego kota”, a dwa lata później wyszedł na rynek projekt edukacyjny dla dzieci SuperQUIZ Koty.

6. Jarosław Makowski

Filozof, teolog i publicysta. Propagator idei budżetu obywatelskiego i idei miasta przyjaznego dla mieszkańców. Współtwórca stowarzyszenia BoMiasto, które angażuję się w promocje zrównoważonego rozwoju miast i aktywizacje mieszkańców. Organizują debaty, realizują projekt Społecznej Mapy Katowic oraz zajmują się bieżącymi sprawami metropolii. Był pomysłodawcą protestu przeciwko zmianie nazwy placu Wilhelma Szewczyka na pl. Marii i Lecha Kaczyńskich, na którym pojawiło się kilkaset osób, które chciało zgłosić swój sprzeciw. Jako radny Sejmiku Śląskiego pracował nad uchwałą antysmogową.

7. Karolina i Piotr Jakoweńko

Założyciele fundacji „Brama Cukermana” działającej od 10 lat. Impulsem do działania była potrzeba uratowania żydowskiego domu modlitwy w Będzinie, w którym zachowały się zabytkowe polichromie. Będzin przed wojną był zamieszkany przez 30 tysięcy Żydów, czego ślady można znaleźć w wielu miejscach. Ich fundacja ma na celu ochronę zabytków żydowskich w regionie. Zajmują się edukacją mieszkańców, młodzieży. Oprowadzają grupy turystyczne z całego świata, szlakiem żydowskich miejsc w województwie śląskim. Stworzyli audio przewodniki „Opowieści Nieobecnych” po dziedzictwie żydowskim w 11 miastach. Obecnie związani z działalnością Domu Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach, gdzie Karolina pełni funkcję kierownika.

8. Irma Kozina

Historyk Sztuki, wykładowca na ASP w Katowicach, badaczka sztuki i architektury Śląska. Irma Kozina zorganizowała ze studentami demonstracje w obronie dawnego dworca kolejowego w Katowicach, o którego unikatową brutalistyczną formę walczyli. Dworzec został zburzony, ale inwestor odtworzył część kielichów. Apelowała o zachowanie stalowej konstrukcji Supersamu, hali targowej z 1937 roku. Częściowo skutecznie, cztery przęsła konstrukcji znajdą się obecnie w nowym budynku Supersamu. Zajmuję się również promocją unikatowych dzieł stworzonych w regionie, które zostały opisane w książce „Ikony dizajnu w województwie śląskim”.

9. Emilia Makówka

Inicjatorka pierwszych ogrodów społecznych w Katowicach. Przy lokalu Drzwi zwane Koniem funkcjonuję od dwóch lat ogród, gdzie Emilia prowadzi również kino Zakorzenione, cykl filmów o tematyce ekologicznej. Organizatorka akcji Jedzenie Zamiast Bomb w Bytomiu. Wspierała działania w Napraw Sobie Miasto i Bona Fines. Od trzech lat udziela się aktywnie przy manifach, a obecnie pomaga w Razem, organizując akcje i dyskusje.

10. Małgorzata Tkacz-Janik

Kulturoznawczyni, aktywistka społeczna. Inicjatorka Śląskiego Szlaku Kobiet.

Współorganizatorka wszystkich Kongresów Kobiet Województwa Śląskiego, na co dzień Pełnomocniczka Kongresu Kobiet w województwie śląskim.

Organizatorka kilkudziesięciu konferencji i warsztatów na temat zrównoważonego rozwoju, praw człowieka, równouprawnienia, a także polityki rozwojowej i antydyskryminacyjnego abecadła dla mediów. Współpracuje z wieloma śląskimi organizacjami pozarządowymi m. in. wspiera Fundację Tęczówka, ruch społeczny Kongres Ochrony Zabytków. Pomysłodawczyni Śląskiego Salonu Myśli Sfeminizowanej w Katowicach w latach 2005-2007 i ruchu miejskiego w Gliwicach od 2014 roku pod nazwą Gliwice to MY. Matka chrzestna śląskich Manif. Prowadziła w Gliwicach przez 5 lat bar wegetariański.

Tekst: KI