Dane statystyczne wskazują jasno, że żyjemy coraz dłużej. Zarówno część osób, którą cieszy ten fakt, jak i przerażeni wizją długich lat w jesieni życia powinni zrozumieć mechanizmy, które są obecne w okresie starzenia. Jednym z takich aspektów jest selekcja, której ludzie dokonują w wyborze jednostek, którymi się otaczają.

Im starsi, tym większa tendencja do zachowywania tylko bardzo znaczących i bliskich relacji.

Rzadziej szukają nowych znajomości, gdyż brakuje w nich przywiązania i mogłyby spowodować konflikt. Jak dotąd takie zachowanie było uważane za unikalne dla gatunku ludzkiego. Sądzono, że jest to efekt teorii znanej jako selektywność społeczno-emocjonalna, która zakłada, że dokonywana selekcja społeczna w okresie starzenia jest wynikiem uświadomienia sobie, że w obliczu nadchodzącej śmierci pozostało niewiele czasu, więc należy go jak najlepiej wykorzystać. Badanie przeprowadzone przez naukowców z Harvard Department of Human Evolutionary Biology wykazuje, że sprawa jest nieco bardziej zawiła.

Po 78 tys. godzin obserwacji grupy szympansów w latach 1995-2016 okazało się, że te zwierzęta również mają skłonność do zacieśniania najbliższego grona wraz z wiekiem. Przykładowo starsze szympansy wolały spędzać czas z osobnikami, z którymi nawiązywały relacje przez lata, częściej spędzały czas samotnie oraz wchodzili w interakcje z ważniejszymi partnerami społecznymi, takimi jak ich starzejący się wspólni przyjaciele. 40-letnie szympansy miały mniej niż jedną jednostronną przyjaźń, ale wspólnych znajomych miały średnio trzech, w odróżnieniu od młodych szympansów, które właśnie w tej kategorii miały statystycznie mniej niż jednego towarzysza.

Te wyniki mogą nie być aż tak zaskakujące, biorąc pod uwagę fakt, że szympansy dzielą 99 proc. swojego DNA z ludźmi.

Naukowcy uznają rezultat swoich badań za pierwszy dowód na to, że zwierzęta nie będące ludźmi aktywnie wybierają swoje kontakty towarzyskie w okresie starzenia. Sugerowałoby to, że zaobserwowane przez badaczy systemy behawioralne są spuścizną po wspólnym przodku. Dlaczego jest to ważny krok w badaniach?

– Istnieje pilna potrzeba zrozumienia biologii starzenia się. Więcej ludzi żyje dłużej niż w przeszłości, co może zmienić dynamikę starzenia się – twierdzi Alexandra Rosati, jedna z głównych autorów artykułu podsumowującego badanie. Współtwórca projektu badawczego, Richard W. Wrangham, który spędził ponad trzydzieści lat porównując kultury szympansów do kultur ludzi, wyjaśnia, dlaczego można byłoby uznać, że wcześniejsze założenia dotyczące selektywności społeczno-emocjonalnej zostały podważone. –Mimo że szympansy są bardzo inteligentne, nie rozumieją, że umrą. O wiele bardziej prawdopodobne jest, że u szympansów dzieje się coś innego, co wyjaśnia, dlaczego ich relacje stają się bardziej pozytywne w miarę starzenia się, a pytanie brzmi, czy dotyczy to szympansów tak samo jak ludzi – mówi Wrangham.

Kolejne badania ku zrozumieniu, dlaczego tak się dzieje, mają pomóc uzyskać naukowcom lepszy obraz tego, jak powinno wyglądać zdrowe starzenie się.

Teraz mogą śledzić i analizować zachowania szympansów oraz uzyskiwać regularne dane, co w przypadku ludzi byłoby trudne i prawdopodobnie zbyt naruszające ich prywatność. Wyniki mają służyć stworzeniu punktu odniesienia, który pomógłby zrozumieć, czy dane zachowania stanowią normalny i charakterystyczny przebieg procesu starzenia.

Zdjęcie główne: Philippe Leone/ Unsplash.com
Tekst: PM