Jeszcze niespełna tydzień temu mówiliśmy o rekordowej suszy i alarmująco niskich poziomach polskich rzek, żeby kilka dni później przyglądać się falom powodziowym zmiatającym wszystko, co stanie na ich drodze.

Tak wygląda zmienność pogody w antropocenie.

Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak susze, a kilka dni później intensywne opady deszczu, stają się coraz częstsze na skutek globalnego ocieplenia. Dlaczego? Oto 5 powodów, dlaczego należy je ze sobą wiązać.

Wzrost temperatury w atmosferze zatrzymuje w niej wilgoć

Wzrost globalnej temperatury powodowany emisjami gazów cieplarnianych (takich jak dwutlenek węgla i metan) zwiększa zdolność atmosfery do zatrzymywania wilgoci.

Z każdą wzrastającą o 1°C temperaturą powietrze może zatrzymywać około 7% więcej pary wodnej.

Większa zawartość wilgoci prowadzi do intensywniejszych i częstszych opadów, które mogą powodować powodzie i ekstremalne zjawiska hydrologiczne. W Polsce, podobnie jak w innych częściach Europy, zmiany klimatyczne powodują większą częstotliwość powodzi, szczególnie podczas intensywnych deszczów spowodowanych systemami niskiego ciśnienia, jak tzw. „Vb”, które przynoszą duże ilości opadów na małych obszarach dokładnie tak, jak to się dzieje teraz w przypadku niżu genueńskiego. Ten układ ciśnienia powstaje na styku ciepłych, wilgotnych mas powietrza napływających znad Morza Śródziemnego oraz chłodnych, suchych mas powietrza z północy. Ta interakcja sprzyja powstawaniu intensywnych opadów deszczu i burz, które mogą prowadzić do powodzi, zwłaszcza w regionach położonych na północ od Alp, w tym w Polsce.

Zakłócenie cyrkulacji atmosferycznej (prąd strumieniowy)

Zmiany klimatyczne wpływają na przepływ prądów strumieniowych, które są szybkoporuszającymi się wiatrami na dużych wysokościach. Ocieplenie Arktyki zmniejsza gradient temperatury pomiędzy strefą polarną a tropikami, co osłabia prądy strumieniowe i prowadzi do bardziej stagnacyjnych wzorców pogodowych​. To z kolei prowadzi do dłuższych okresów intensywnych opadów lub suszy na danym obszarze, zwiększając ryzyko ekstremalnych zjawisk pogodowych.

Cieplejsze oceany, to więcej energii dla huraganów i cyklonów

Wzrost temperatury powoduje topnienie lodowców i lodu morskiego, co prowadzi do podnoszenia się poziomu mórz i oceanów. Wyższy poziom wód przyczynia się do częstszych i bardziej intensywnych sztormów i powodzi w rejonach przybrzeżnych.

Wysoka temperatura oceanu zwiększa intensywność huraganów i cyklonów, ponieważ cieplejsza woda dostarcza więcej energii dla tych zjawisk​.

Zmiana wzorców opadów

Zmiany klimatyczne nie tylko zwiększają częstotliwość opadów w niektórych regionach, ale również powodują ich niedobory w innych, prowadząc do częstszych i intensywniejszych suszy. Zmiana wzorców opadów jest spowodowana przez przesunięcia w cyrkulacji atmosferycznej, a także zwiększenie parowania z powierzchni Ziemi z powodu wyższych temperatur. Susze są bardziej intensywne i długotrwałe, wpływając na rolnictwo i dostępność wody.

Zmiany pokrywy lodowej i śnieżnej oraz efekt albedo

Topnienie lodowców oraz zmniejszanie się pokrywy śnieżnej, szczególnie w regionach polarnych i wysokogórskich, ma ogromny wpływ na globalne wzorce pogodowe. Efekt albedo odnosi się do zdolności powierzchni Ziemi do odbijania promieniowania słonecznego. Śnieg i lód odbijają większą część promieniowania słonecznego, a gdy pokrywa lodowa topnieje, ciemniejsze powierzchnie oceanu lub ziemi pochłaniają więcej ciepła, co przyspiesza ocieplanie się klimatu.

Zmniejszenie się pokrywy lodowej i śnieżnej prowadzi do wzrostu temperatury powierzchni Ziemi, co dodatkowo destabilizuje systemy pogodowe.

Na przykład, topnienie lodowców może powodować większe parowanie wód morskich, a w konsekwencji prowadzić do wzrostu wilgotności atmosfery, co skutkuje intensywniejszymi opadami w innych regionach, w tym ekstremalnymi opadami deszczu, huraganami i sztormami.