Jak Mała Epoka Lodowcowa wpłynęła na europejskie malarstwo?
Aktywność Słońca i wulkanów wpływa na klimat na Ziemi. Tak było m.in. podczas tzw. Małej Epoki Lodowcowej, która objęła głównie Europę, Amerykę Północną i Azję i trwała od około 1300 do 1850 roku, z trzema głównymi szczytami zimna przypadającymi na XIV, XVII i XIX wiek.
Średnie temperatury były o około 1–2°C niższe niż w epoce poprzedzającej i następującej po niej, zimy były surowsze, a lata krótsze i chłodniejsze.
Jako przyczyny ochłodzenia klimatu naukowcy wskazują przede wszystkim mniejszą aktywność słoneczną, szczególnie podczas tzw. Minimum Maundera (1645–1715), gdy liczba plam na Słońcu była wyjątkowo niska, a także serię potężnych erupcji wulkanicznych, takich jak wybuch wulkanu Tambora w 1815 roku, która wyrzuciła do atmosfery ogromne ilości pyłów i gazów, odbijających promieniowanie słoneczne. Dodatkowy wpływ mogła mieć także zmiana cyrkulacji Prądu Zatokowego, sprawiającego, że klimat w Europie jest cieplejszy i bardziej łagodny. W tym czasie dochodziło do zamarzania rzek i jezior, a nawet Morza Bałtyckiego, oraz rozszerzania się lodowców w Alpach i innych regionach górskich.
Zmiany klimatyczne wpłynęły na rolnictwo, prowadząc do nieurodzaju, głodu i kryzysów społecznych, ale także odcisnęły swoje piętno na sztuce, szczególnie malarstwie.
W tym okresie krajobrazy zimowe stały się popularnym tematem w malarstwie, szczególnie w sztuce niderlandzkiej. Artyści, tacy jak Pieter Bruegel Starszy, w swoich obrazach, np. ’Myśliwi na śniegu’ (1565), przedstawiali zimowe pejzaże, zamarznięte rzeki i sceny z codziennego życia podczas zimy. Zimowe tematy odzwierciedlały realia życia w trudnych warunkach klimatycznych oraz codzienne zajęcia ludzi w chłodniejszym klimacie, takie jak łyżwiarstwo, polowanie czy prace gospodarskie.
Chłodniejszy klimat wpłynął na wzrost zainteresowania naturą i jej dramatycznymi aspektami, szczególnie w krajach dotkniętych ostrymi zimami, takich jak Niderlandy i Niemcy.
Pejzaże zimowe były często realistyczne i szczegółowe, ukazując zamarznięte rzeki, lodowe połacie i śnieżne krajobrazy. Zima często symbolizowała trudności, przemijanie i zmagania ludzi z naturą. Obrazy przedstawiające zimowe krajobrazy mogły być alegoriami surowości życia lub przemijania czasu. Oprócz realistycznych pejzaży artyści czasem dodawali elementy symboliczne, ukazując zimę jako siłę destrukcyjną, ale też piękną.
Artyści tacy jak Hendrick Avercamp (1573–1638) specjalizowali się w zimowych pejzażach, przedstawiając ludzi bawiących się na lodzie, sceny targowe na zamarzniętych kanałach i codzienne życie w mroźnym klimacie. Jego obrazy, takie jak ’Pejzaż zimowy z łyżwiarzami’, ukazują zamarznięte krajobrazy pełne szczegółów i tętniące życiem.
Malarstwo z okresu Małej Epoki Lodowcowej stało się także swoistą dokumentacją tego klimatycznego zjawiska. Zimowe pejzaże ukazują realia życia w czasie surowych zim, a także skutki zjawisk takich jak zamarzanie Tamizy w Londynie, kanałów w Niderlandach, czy pokonanych kampanii wojskowych.