Indie od lat zmagają się z jakością powietrza w kraju. Szacuje się, że w 2019 roku zanieczyszczenie powietrza zabiło około 1,6 mln Hindusów. Stolica – New Delhi – już jakiś czas temu została uznana za miasto z największym smogiem na świecie. Niewiele lepiej jest w Bombaju, a ostatnimi czasy sytuacja zdaje się jedynie pogarszać. W listopadzie ubiegłego roku nagły spadek temperatury oceanu spowolnił wiatry, które w normalnych warunkach wywiewają z miasta tzw. pył budowlany, piach, żwir czy spaliny. Tym samym Bombaj na chwilę wyprzedził New Delhi i zajął niechlubne 1. miejsce wśród najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie.

Od listopada w domach mieszkańców Bombaju gromadzi się kurz z ulicy, nastąpił też gwałtowny wzrost osób borykających się z chronicznym i uporczywym kaszlem.

Indyjski rząd ewidentnie nie radzi sobie z problemem. Powstają więc alternatywne rozwiązania. Bogatsi Hindusi płacą za swobodne oddychanie, tworząc tym samym dynamicznie rozwijający się rynek oczyszczaczy powietrza. Jego wartość ma wzrosnąć o 35 proc., osiągając do 2027 roku wartość 597 mln dolarów. Kwitnący biznes to kolejne źródło do nierówności w państwie, które i tak jest już podzielone ekonomicznie pod względem kastowym, płciowym i religijnym.

Koszt tańszych modeli oczyszczaczy powietrza to co najmniej 6 tys. rupii (317 zł) – ta kwota jest poza zasięgiem większości mieszkańców zanieczyszczonego miasta. 60 proc. z prawie 1,3 mld mieszkańców Indii żyje za mniej niż 3,10 dolara dziennie, czyli poniżej mediany granicy ubóstwa Banku Światowego. Nie licząc rolników, 18 proc. ludności kraju pracuje na zewnątrz. Narażenie na wysokie poziomy PM 2,5 (cząstki stałe poniżej 2,5 mikrometra, które utkną w płucach ludzi) może powodować śmiertelne choroby, takie jak rak płuc, udary i choroby serca. Liczba zgonów związanych z zanieczyszczeniem PM 2,5 wzrosła ponad dwukrotnie w ciągu ostatnich 20 lat. W 2019 roku pochłonęła blisko 980 tys. ofiar.

Według Światowego Raportu Jakości Powietrza 2022 zanieczyszczenie powietrza kosztuje Indie 150 mld dolarów rocznie.

Rząd krajowy i samorządy próbują zaradzić kryzysowi jakości powietrza. Niestety ich działania nie przynoszą skutku. Co więcej, liczba skrajnie zanieczyszczonych obszarów wciąż rośnie. W lutym władze Bombaju ogłosiły plany zainstalowania 14 zewnętrznych oczyszczaczy powietrza w całym mieście. Jednak eksperci uważają, że te środki nie są wystarczające. Oczyszczacze tworzą wąskie kolumny czystego powietrza, które przynoszą korzyści tylko tym osobom, które przez dłuższy czas są blisko nich.

Po kryzysie jakości powietrza tej zimy krytycy oskarżyli Radę Kontroli Zanieczyszczeń stanu Maharashtra o przeniesienie czujników jakości powietrza do bogatszych części miasta.

Tymczasem ludzie, których na to stać, mieszkają w domach, w których często każdy pokój ma własny oczyszczacz powietrza, jeżdżą oczyszczonymi samochodami do czystych sklepów i centrów handlowych. Firmy produkujące takie urządzenia zwerbowały gwiazdy krykieta i celebrytów z Bollywood do udziału w reklamach, które zamieszczane są w anglojęzycznych gazetach, mediach społecznościowych i na billboardach. W prasie coraz częściej pojawiają się artykuły typu ‘Jakość powietrza w Delhi staje się krytyczna: 5 oczyszczaczy powietrza, które pomogą ci oddychać czystym powietrzem’. Z drugiej strony, rosnący popyt na takie urządzenia poskutkował pojawieniem się na rynku produktów niespełniających norm.

Osoby z biednych społeczności już teraz napotykają znaczne bariery w dostępie do opieki zdrowotnej, a nierówność wynikająca z dostępu do czystego powietrza tylko utwierdza wielu w przekonaniu, że ‘czystość’ jest dostępna jedynie dla kasty dominującej.

Tekst: MZ
Zdjęcie główne: Sajjad Hussain/AFP/Getty Images