Kreatywność to zdolność do generowania nowych i użytecznych pomysłów. W badaniach psychologicznych zazwyczaj ocenia się ją, badając zdolność myślenia rozbieżnego – osoba o wysokiej jest w stanie wymyślić wiele różnorodnych rozwiązań problemów.

Aby być kreatywnym, potrzebujemy także dobrej pamięci roboczej, inteligencji oraz sprawnego przebiegu szeregu innych procesów poznawczych.

W niedawnym badaniu wykorzystano skanowanie mózgu, aby zbadać, jak zmienia się kreatywność wraz z wiekiem. Naukowcy odkryli, że nastolatki były mniej kreatywne niż młodsi i starsi dorośli. Autorka badania Jordanna A. Kruse i jej współpracownicy chcieli przeanalizować wpływ wieku na kreatywność od okresu dojrzewania do późnej dorosłości, a także zbadać sieci mózgowe związane z kreatywnością. W tym celu przeprowadzili badanie neuroobrazowe z udziałem nastolatków i dorosłych. Łącznie wzięło w nim udział 180 osób: 86 nastolatków (11-18 lat), 52 młodszych dorosłych (19-35 lat) i 42 starszych dorosłych (50-81 lat). Wybrano 111 uczestników, których mózgi przeskanowano, gdy byli w stanie spoczynku.

Wszyscy badani wykonali zadanie, które sprawdzało ich rozbieżne myślenie – zostali poproszeni o wymyślenie jak największej liczby kreatywnych rozwiązań na to, aby jajo kurze nie pękło po upuszczeniu go z wysokości ok. metra. Na odpowiedź mieli 10 minut. Naukowcy wybrali to zadanie, ponieważ nie wymaga specjalistycznej wiedzy i umożliwia łatwe pogrupowanie osób, które rozważają jedynie oczywiste opcje i tych, które proponują bardziej niespotykane rozwiązania. Na podstawie odpowiedzi naukowcy wyróżnili 10 różnych aspektów kreatywnego myślenia.

Wyniki pokazały, że młodzi dorośli mieli przeważnie wyższe wyniki dotyczące poziomu kreatywności niż nastolatki w prawie wszystkich aspektach. Z kolei starsi dorośli uzyskali wyższe wyniki niż młodzież w 5 aspektach kreatywności, w innych ich wyniki były podobne. Młodsi dorośli uzyskali wyższe wyniki niż starsi dorośli w jednym aspekcie kreatywności, w innych ich wyniki były zbliżone.

Badanie wykazało, że przedstawiciele grup 56-74-latków, 75-85 i 86-98 lat nie różnią się pod względem zdolności myślenia rozbieżnego.

Skany mózgów uczestników ujawniły jednak, że łączność w sieci kontroli wykonawczej była związana z grupą aspektów kreatywności określanych jako ‘ekspansywna kreatywność’. Zależność ta była dodatnia u nastolatków, ale ujemna zarówno u młodych, jak i starszych dorosłych. Oznacza to, że młodzież z lepszą łącznością w sieci kontroli wykonawczej była bardziej kreatywna, podczas gdy dorośli (zarówno młodsi, jak i starsi) z lepszą łącznością byli mniej kreatywni. Ta sieć jest powiązana z takimi funkcjami, jak umiejętność utrzymania uwagi, podejmowania decyzji, pamięć robocza i elastyczność poznawcza.

Badanie wnosi ważny wkład w naukowe zrozumienie kreatywności i jej neuronalnych powiązań. Ma jednak również ograniczenia, które należy wziąć pod uwagę. Warto zauważyć, że wszystkie analizy opierały się na pojedynczym skanie mózgu uczestnika i wykonaniu jednego zadania. Ponadto wielkość próby również była stosunkowo niewielka.

Tekst: MZ