Chętnie idealizujemy dawne czasu. Konia z rzędem temu, kto nigdy nie usłyszał, że kiedyś ludzie byli bardziej życzliwi, chętniej mówili sąsiadom 'dzień dobry’ i można było im ufać. Narzekania na obecny upadek i zgniliznę moralną są prawie tak częste jak kręceniem nosem na 'tę dzisiejszą młodzież’. I, jak się okazuje, tak samo ponadczasowe i nieuzasadnione. Adam Mastroianni z Columbia University w Nowym Jorku i Daniel Gilbert, psycholog z Uniwersytetu Harvarda w Cambridge, ustalili, że narzekania na upadek moralny liczą sobie co najmniej siedem dekad.

Naukowcy sięgnęli do amerykańskich ankiet dotyczących wartości moralnych z lat 1949-2019 i zauważyli, że większość stwierdziła, że moralność spada.

Podobnie prezentowały się wyniki ankiet z 59 innych państw. Tak więc badani nie od wczoraj sądzą, że kiedyś było lepiej.

W 2020 badacze przeprowadzili własną ankietę wśród mieszkańców Stanów Zjednoczonych. Okazało się, że niezależnie od wykształcenia, rasy, płci, wieku czy poglądów politycznych, dominuje pogląd, że ludzie są coraz mniej moralni. Następnie naukowcy przeanalizowali ankiety, w których poproszono badanych o określenie swojego poziomu moralności i poziomu moralności innych ludzi. Wzięli pod lupę zwłaszcza te badania, które przeprowadzono co najmniej dwukrotnie w odstępie dekady. Porównując odpowiedzi, zauważyli, że deklarowany poziom moralności badanych i reszty specjalnie się nie zmieniał. A przecież, gdyby faktycznie sprawy przedstawiały się coraz gorzej, znalazłoby to odbicie w wynikach ankiet!

Wygląda więc na to, że choć często i chętnie narzekamy na upadek obyczajów i mówimy, że kiedyś było pod tym względem lepiej, nie znajduje to potwierdzenia w danych – nawet jeśli dotyczą one naszej samooceny.

Dlaczego więc wydaje nam się, że jest gorzej? Nasza pamięć jest bardzo stronnicza i chętnie faworyzuje negatywne wspomnienia – to właśnie one blakną najwolniej. Ludzką naturę zwykliśmy oceniać raczej pesymistycznie, a do tego jesteśmy uprzedzeni względem różnych grup – to również może się przełożyć na taki wynik.

Tekst: NS