Panpsychizm to doktryna, według której wszystko ma jakąś formę świadomości czy umysłu – nie tylko zwierzęta, ale i patyki czy kamienie, a nawet, jak twierdzi jeden biolochemik, Słońce. Koncepcja ta istnieje od tysięcy lat, podobne myśli towarzyszyły nawet starożytnym Grekom, jednak sam termin panpsychizm został ukuty dopiero w XVI wieku przez włoskiego filozofa Francesco Patriziego. Elementy tej doktryny pojawiały się w następnych wiekach u Spinozy, Leibniza czy Schopenhauera.

W latach 20. XX wieku, gdy popularnością zaczęły się cieszyć teorie filozofów z Koła Wiedeńskiego, którzy wyznawali pozytywizm logiczny, panpsychizm przestał się wydawać tak atrakcyjny. Nie znaczy to jednak, że całkiem zniknął.

Jego elementy można znaleźć u Junga, a także bardziej współcześnie. W 2004 włoski neurobiolog i psychiatra Giulio Tononi zaprezentował swoją teorię zintegrowanej informacji o świadomości, wedle której wszystko ma świadomość. Tak rozpoczął się renesans panpsychizmu, który obserwujemy dziś.

W 2014 roku szanowany neurobiolog Christof Koch przekonywał na łamach 'Scientific American’, że skoro grudki materii mogą uformować się w ludzkie ciało i uzyskać świadomość, to nie ma powodu, by nie mogły tego zrobić też inne cząstki elementarne.

Z kolei w 2021 roku Rupert Sheldrake opublikował w 'Popular Mechanics’ artykuł, w którym przekonywał, że Słońce też może posiadać świadomość.

’Świadomość nie musi ograniczać się do mózgów. Wydaje się, że połączenie między umysłami a systemami fizycznymi zachodzi poprzez rytmiczne pola elektromagnetyczne, które oczywiście są obecne w naszych mózgach. Są one również obecne w Słońcu i wokół niego i mogą stanowić interfejs między umysłem słonecznym a ciałem Słońce’ – twierdzi Sheldrake. Sheldrake jest doktorem biochemii, w latach 70. prowadził badania na Uniwersytecie w Cambridge, a następnie jego zainteresowania zaczęły dryfować w strone New Age’u, badał też zagadnienie telepatii. Jest więc w świecie nauki raczej kontrowersyjną postacią. Na potwierdzenie o świadomości Słońca póki co brak jakichkolwiek dowodów, jednak nie można jej całkowicie odrzucić – w końcu Słońce jest złożonym systemem i może kryć w sobie tajemnice, o których nie mamy jeszcze pojęcia.

Tekst: NS