Unia Europejska przedstawiła właśnie strategię na rzecz równości osób LGBTIQ (użyto rozwiniętego skrótu odnoszącego się do lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych, niebinarnych, interseksualnych oraz queer). Jej publikację w ponad godzinnym orędziu o stanie Unii zapowiedziała przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. To działanie ma pokazać, że Unia jako związek demokratycznych państw nie będzie dłużej tolerowała bezrefleksyjnego pogłębiania podziałów społecznych i dyskryminowania mniejszości seksualnych.

Nowa strategia Unii ma na celu powstrzymanie dyskryminacyjnych działań prawicowych rządów w Polsce i na Węgrzech. Jednocześnie celem jest wzmocnienie i ochrona praw osób LGBTIQ.

Posiadająca inicjatywę ustawodawczą Komisja Europejska opracowała strategię podejmującą problem nierówności, z jakim borykają się mniejszości seksualne. Strategia ta składa się ze środków finansowych i prawnych na kolejne pięć lat. Proponuje się w niej, by na liście “przestępstw UE” znalazły się przestępstwa z nienawiści, czyli między innymi homofobiczne wypowiedzi i homofobiczne przestępstwa powodowane nienawiścią.

Posunięcia organu wykonawczego Unii Europejskiej mają chronić rodziny osób tej samej płci we wszystkich krajach członkowskich, mają też zapewnić większe fundusze dla organizacji promujących równość.

Prawicowe rządy promujące dyskryminację są głównymi adresatami nowej polityki UE. W Polsce Prawo i Sprawiedliwość stoi w obliczu ogromnych ogólnokrajowych protestów zapoczątkowanych wyrokiem ustanawiającym bezprecedensowo drakońskie prawo antyaborcyjne. Demonstracje w obronie praw kobiet rozrosły się w międzyczasie do apeli o ochronę praw osób LGBT. Z kolei na Węgrzech rząd premiera Viktora Orbana w maju zdecydował się wprowadzić w życie ustawę, która wiąże płeć jednostki z jej płcią i specyficznym zestawem chromosomów w chwili urodzenia. Ustawa ta ma ograniczać późniejsze zmiany w oficjalnych dokumentach, czyniąc korektę płci nielegalną.

Wschodnioeuropejskie kraje członkowskie Unii, poprzez homofobiczne przesłania rządzących wzmacniane przez telewizję państwową oraz Kościół katolicki, doprowadzają do zwiększonej przemocy słownej i fizycznej wobec mniejszości seksualnych. Rządy stają się coraz bardziej zdecydowane w swoim sprzeciwie wobec mniejszości seksualnych, a nowe przepisy, zarówno w Polsce, jak i na Węgrzech, napędzają dyskryminację i podważają prawa osób LGBT.

Według badania przeprowadzonego w 2020 roku przez ILGA-Europe, międzynarodową organizację zajmującą się prawami osób LGBT+, Polska jest obecnie najbardziej homofobicznym krajem w Unii Europejskiej (szerzej pisaliśmy o tym tutaj).

Heteronormatywna kultura nie może dłużej wykluczać z dyskursu społecznego mniejszości seksualnych. Taki stan rzeczy musi się zmienić. – Unia Europejska stanowić ma przykład do naśladowania w kwestii walki o różnorodność i inkluzywność. Równość i niedyskryminacja stanowią podstawowe wartości i prawa UE – twierdzi Komisarz do spraw równości UE, Helena Dalli.

Strategia przewiduje działania podzielone na cztery podstawowe filary:

1. Walka z dyskryminacją

Walka z dyskryminacją polegać ma na wprowadzeniu przepisów wzmacniających rolę organów ds. równości. Wynika to z potrzeby ochrony prawnej przeciwko dyskryminacji, która ma szczególne znaczenie w zapewnianiu równego traktowania mniejszości seksualnych.

2. Zapewnienie bezpieczeństwa budowania społeczeństw inkluzywnych

Zapewnienie bezpieczeństwa ma polegać na rozszerzeniu wykazu przestępstw UE o przestępstwa z nienawiści skierowane przeciwko osobom LGBTIQ. UE zapewni też finansowanie inicjatyw mających na celu walkę z przemocą i mową nienawiści.

3. Ochrona praw rodzin LGBTIQ

Komisja ma przedłożyć inicjatywę ustawodawczą w sprawie uznawania praw rodzicielskich w przypadku przekraczania granic wewnętrznych UE przez “tęczowe” rodziny.

4. Równość osób LGBTIQ

W ramach tego filaru Komisja Europejska skupi się na działaniach na rzecz równości przy wsparciu m.in. Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej.

Wreszcie zauważyć można więc działania Unii Europejskiej, które mają szansę spowodować zmianę, mimo że kompetencje prawne Unii mogą być ograniczone w kwestii wprowadzania nowej polityki w życie. Dlaczego? Ponieważ jest to wyłącznie propozycja, jaką państwa członkowskie mogą zdecydować się przyjąć.

Zalecenia Komisji Europejskiej nie są wiążące, ponieważ musiałyby wcześniej zostać zatwierdzone przez Parlament Europejski i poszczególne rządy krajowe.

Unia zachęca jednak w ten sposób do opracowywania własnych, państwowych planów działania, których celem będzie lepsza ochrona osób LGBTIQ przed dyskryminacją. Poza samą propozycją polityki, UE ma istotnie ważną rolę do odegrania. Unia koordynować będzie działania państw członkowskich, zapewniać wytyczne polityczne oraz monitorować postępy. Do jej obowiązków należeć będzie również udzielenie wsparcia z funduszy unijnych oraz promowanie wymiany dobrych praktyk między państwami członkowskimi. Regularne monitorowanie realizacji działań zawartych w strategii ma zakończyć się przedstawieniem raportu Komisji Europejskiej w tej sprawie w roku 2023.

Tekst: Paula Sieracka