W warszawskiej DESA Unicum możecie poczuć atmosferę Rzymu początku lat 90. miejsca, w którym Tadeusz Kantor po raz ostatni za życia pokazał swoje prace poza granicami kraju. Po 35 latach arcydzieła prezentowane wówczas we włoskiej galerii powracają w niemal pełnym składzie. Około trzydziestu prac, pieczołowicie przechowywanych przez Stefanię Marię Vaselli Pigę, będzie można oglądać do 20 listopada.

To wydarzenie otwiera kolejny rozdział platformy Sztuka Kobiet, inicjatywy podkreślającej kluczową rolę artystek, kuratorek i kolekcjonerek w świecie sztuki.

Nieoczekiwane spotkanie, które zmieniło historię polskiej sztuki we Włoszech

Historia relacji Stefanii Pigi z polskim malarstwem mogłaby posłużyć za scenariusz filmu. Podczas jednej z podróży do Europy Wschodniej, wciąż odseparowanej żelazną kurtyną, Włoszka przypadkowo trafiła na wystawę sztuki współczesnej w Polsce. To właśnie wtedy pierwszy raz zetknęła się z twórczością Kantora i zrozumiała, że odkryła artystę absolutnie wyjątkowego. Niedługo później stanęła w drzwiach jego mieszkania przy ul. Siennej. Krótka rozmowa wystarczyła, by usłyszeć od Kantora propozycję współpracy. 'Musimy otworzyć galerię’ – powiedział. Stefania nie wahała się ani chwili.

Wystawa przygotowana przez Pigę była ryzykowna, w stolicy sztuki, pełnej prestiżowych galerii, mało kto spodziewał się sukcesu tak nieoczywistego projektu. A jednak na wernisażu zjawiło się niemal 400 gości: przedstawiciele życia politycznego, krytycy, dziennikarze i najważniejsi ludzie włoskiej sceny artystycznej.

Sam Kantor dotarł dosłownie w ostatniej chwili. Przyjechał z atakiem astmy, po wyczerpującej podróży z Grenlandii. Do końca nie było pewne, czy artysta w ogóle się pojawi. Dzięki wsparciu męża Stefanii i perswazji Andy Rottenberg udało się go jednak przekonać do udziału w wydarzeniu. Druga odsłona wystawy była już zaplanowana, jednak Kantor zmarł tuż przed jej otwarciem.

W DESA Unicum po raz pierwszy od dekad publiczność ma okazję zobaczyć prace, które tworzyły atmosferę historycznego rzymskiego pokazu. Wśród nich: „Powtórnie zaszedł mi drogę napoleoński żołdak z obrazu Goi”, jedno z najważniejszych dzieł kantorowskiego malarstwa, przestrzenną pracę „L’emballage déchiré” z symbolicznym motywem torebki, rysunek do sztuki „Wariat i zakonnica”, wyjątkowy rysunek-manifest, wykonany specjalnie na otwarcie włoskiej galerii, spiralę z nazwiskami twórców dawnych epok, opisanych jako metafora 'niepodzielnej Europy kultury’. Dziś ten gest nabiera szczególnej aktualności i przypomina o uniwersalnym języku sztuki.

Wystawa zbiegła się z 50. rocznicą premiery 'Umarłej klasy’, spektaklu, który odmienił historię światowego teatru i był prezentowany w dwudziestu krajach na pięciu kontynentach.

Mimo upływu ponad trzech dekad od śmierci Kantora, jego prace pozostają jednymi z najbardziej poszukiwanych na rynku. Rzadko pojawiają się na aukcjach, a jeśli już, osiągają rekordowe ceny. Do historii przeszła m.in. aukcja prac z kolekcji Grażyny Kulczyk, podczas której DESA Unicum uzyskała łącznie 16,3 mln zł, w tym 5 040 000 zł za obraz Pewnej nocy weszła do mojego pokoju Infantka Velázqueza’, jeden z najdrożej sprzedanych obrazów w Polsce.

Wystawa: 'Stefania Maria Vaselli Piga Collection’
7–20 listopada 2024
DESA Unicum, ul. Piękna 1A, Warszawa
Wstęp bezpłatny