Profesor etyki opieki Els van Wijngaarden jest członkinią Europejskiej Sieci Badawczej ds. Zmęczenia Życiem u Osób Starszych – grupy geriatrów, psychiatrów, socjologów, psychologów i badaczy śmierci. Osoby, które tworzą ten zespół, pracują również nad poradami dla polityków i praktyków opieki zdrowotnej, a także nad wsparciem dla opiekunów i pacjentów.

Profesor wraz ze swoimi współpracownikami z Holandii przeprowadziła wiele wywiadów z osobami starszymi, by opisać zjawisko, które nazywa ‘zmęczeniem życiem’. Seniorzy, z którymi rozmawiała, nie byli poważnie chorzy, ale pragnęli zakończyć swoje życie. Kluczowymi problemami, które u nich zidentyfikowano, były: bolesna samotność, ból związany z poczuciem braku własnej wartości i ważności, zmagania związane z wyrażaniem siebie, zmęczenie egzystencjalne i lęk przed byciem całkowicie zależnym od innych.

Stan zmęczenia życiem nie musi być konsekwencją cierpienia przez całe życie ani reakcją na nieznośny ból fizyczny.

Zmęczenie życiem dotyczy również tych osób, które uważają, że prowadziły satysfakcjonujące życie. Starość niestety często wiąże się z byciem ignorowanym i marginalizowanym, towarzyszy jej uczucie upokorzenia. Inni rozmówcy profesor van Wijngaarden twierdzili, że ten etap życia nie ma już za wiele wspólnego z ‘byciem człowiekiem’ i jest to coś, przez co po prostu nie chcą przechodzić.

Jeśli żyjemy wystarczająco długo, możemy stracić swoją tożsamość, możliwości fizyczne, partnera, przyjaciół i karierę. U niektórych osób wywołuje to głęboko zakorzenione poczucie, że życie zostało pozbawione sensu i że narzędzia, których potrzebujemy, aby odbudować poczucie celu, są nieosiągalne. Osoby odczuwające stan zmęczenia życiem mają poczucie, że ich podróż się skończyła, a jednak, mimo wszystko, ciągnie się boleśnie i w nieskończoność.

Naukowcy twierdzą, że w społeczeństwach zachodnich medycyna stworzyła idealne warunki do przekształcenia starzenia się w ‘długi, powolny zanik’.

Są zdania, że w procesie ukierunkowywania naszych zasobów na biologiczne przetrwanie pominięta została jakość życia. Współczesne życie odcięło osoby starsze od zachodniego społeczeństwa. Nie są one już tak szanowane za swoją mądrość i doświadczenie jak kiedyś.

Ale nie zawsze musi tak być – w Japonii wiek starszy jest postrzegany jako wiosna życia lub odrodzenie po intensywnym okresie pracy i wychowywania dzieci. Jedno z badań wykazało, że starsi dorośli w Japonii wykazali wyższe wyniki w zakresie rozwoju osobistego w porównaniu z dorosłymi w wieku średnim, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych stwierdzono odwrotny wzorzec wiekowy.

Tekst: MZ