Południowa Afryka może stać się pierwszym krajem na świecie, który wprowadzi bezwarunkowy dochód podstawowy (UBI). Program ten ma na celu zapewnienie wszystkim obywatelom regularnych wypłat pieniężnych bez żadnych warunków.

Inicjatywa ta jest wynikiem rosnących nierówności i długotrwałego kryzysu bezrobocia w kraju, które zostały dodatkowo pogłębione przez pandemię COVID-19.

Prezydent Cyril Ramaphosa odnowił program pomocy społecznej COVID-19, co było pierwszym krokiem w kierunku wprowadzenia UBIG (Universal Basic Income Guarantee). Program ten zapewnia miesięczne wypłaty dla osób dotkniętych ekonomicznie przez pandemię i służy jako fundament dla przyszłego uniwersalnego dochodu podstawowego.

Głównym celem UBIG jest zredukowanie ubóstwa i nierówności poprzez bezwarunkowe wsparcie finansowe dla wszystkich obywateli w wieku od 18 do 59 lat, którzy nie korzystają z innych stałych świadczeń socjalnych.

Instytut Sprawiedliwości Ekonomicznej (IEJ) zaproponował szereg zmian podatkowych, aby sfinansować ten program – m.in. podatek od nadmiernych zysków w branży wydobywczej, zwiększenie podatku VAT na luksusowe dobra oraz wprowadzenie podatku od bogactwa.

Republika Południowej Afryki jest jednym z krajów o największych nierównościach społecznych na świecie. Nierówności te są głęboko zakorzenione w historii kraju i mają swoje źródła w systemie apartheidu, który formalnie zakończył się w 1994 roku, ale jego skutki są odczuwalne do dziś. RPA ma jeden z najwyższych wskaźników Giniego na świecie, który mierzy nierówności dochodowe – około 0,63. Najbogatsze 10% populacji kontroluje około 90% majątku kraju, podczas gdy najbiedniejsze 50% kontroluje mniej niż 5% majątku. Bezrobocie sięga 34%, wśród młodzieży przekracza 60% i dotyka w szczególności czarną ludność, która ma mniejsze szanse na znalezienie pracy z powodu braku dostępu do edukacji i możliwości zawodowych.

W ramach planowanego programu bezwarunkowego dochodu podstawowego (UBI) w Południowej Afryce, obywatele będą otrzymywać 624 randy miesięcznie – ok 143 zł.

Ta kwota odpowiada linii ubóstwa żywnościowego i ma na celu zapewnienie minimalnych środków na przeżycie dla wszystkich obywateli, którzy kwalifikują się do programu​. Została zaproponowana w ramach początkowego etapu programu, który ma na celu zredukowanie ubóstwa i nierówności społecznych, a także wsparcie gospodarki poprzez zwiększenie wydatków konsumpcyjnych w lokalnych społecznościach. UBI w Południowej Afryce ma pomóc obywatelom w pokrywaniu podstawowych potrzeb, co w dłuższej perspektywie może przyczynić się do poprawy zdrowia, edukacji i ogólnego dobrobytu społeczeństwa.

Wprowadzenie UBI w Południowej Afryce jest jeszcze w fazie planowania, a pełna implementacja wymaga zmian legislacyjnych oraz zgody parlamentu. Niemniej jednak, inicjatywa ta stanowi ważny krok w kierunku zapewnienia podstawowego wsparcia finansowego dla wszystkich obywateli i walki z ubóstwem.