DESA Unicum, największy dom aukcyjny Europy Środkowo-Wschodniej, otwiera stałą platformę edukacyjną i wystawienniczą poświęconą twórczości kobiet pierwszą tego rodzaju inicjatywę w Polsce. To nie tylko wystawy i spotkania, lecz także ambitny projekt kulturowy, który ma na nowo napisać opowieść o miejscu artystek w historii sztuki i na rynku kolekcjonerskim.

Jesień 2025 zapowiada się jako przełomowa dla polskiego świata sztuki. DESA Unicum, największy dom aukcyjny Europy Środkowo-Wschodniej, otwiera stałą platformę edukacyjną i wystawienniczą poświęconą twórczości kobiet pierwszą tego rodzaju inicjatywę w Polsce. To nie tylko wystawy i spotkania, lecz także ambitny projekt kulturowy, który ma na nowo napisać opowieść o miejscu artystek w historii sztuki i na rynku kolekcjonerskim.

Pod szyldem 'Sztuka kobiet’ kryje się długofalowy program, który konsekwentnie oddawać będzie głos artystkom, kuratorkom i kolekcjonerkom. Pierwsza odsłona rozpocznie się we wrześniu i otworzy ją aż pięć wystaw od malarstwa dawnego, przez design, po feministyczną sztukę krytyczną. W centrum znajdzie się ekspozycja 'Olga Boznańska i Pionierki Malarstwa Polskiego’, która stanie się symbolicznym preludium całego projektu.

– Pozycja lidera zobowiązuje nas do zwracania uwagi na postaci i wątki, które na przestrzeni lat nie miały w dyskusji publicznej miejsca, na jakie zasługują – podkreśla Agata Szkup, prezeska DESA Unicum.

Historia pisana na nowo

W sztuce, jak zauważały badaczki od Lindy Nochlin po Katy Hessel przez wieki dominował jeden punkt widzenia. Kobiety artystki były obecne, lecz pozostawały w cieniu. W zbiorach największych muzeów ich dzieła stanowią ułamki procentów, na rynku aukcyjnym niewielkie odsetki globalnych obrotów. DESA Unicum podejmuje dziś wyzwanie, aby ten brak reprezentacji naprawić i robi to z rozmachem.

Wrześniowa inauguracja to wydarzenie na miarę wielkiej artystycznej rewizji.

Ponad 100 artystek, od Zofii Stryjeńskiej, Meli Muter i Julii Keilowej po Agatę Bogacką i Natalię Lach-Lachowicz, stworzy różnorodny, wielogłosowy portret kobiecej twórczości.

 Olga Boznańska i jej duchowy krąg

Centralnym punktem programu będzie celebracja 160. rocznicy urodzin Olgi Boznańskiej malarki, która stała się symbolem artystycznej emancypacji kobiet. Jej portrety, pełne melancholijnego światła, zestawione zostaną z dziełami innych pionierek: Anny Bilińskiej-Bohdanowicz, Tamary Łempickiej, Teresy Roszkowskiej czy Alicji Halickiej.

Wśród eksponatów znajdą się także fotografie samej Boznańskiej, w tym niezwykłe zdjęcie autorstwa Henri Manuela tego samego, który uwiecznił Claude’a Moneta podczas pracy nad 'Nenufarami’.

DESA UNICUM

Od feminizmu po Art Déco

Program otwarcia obejmie nie tylko malarstwo dawne, ale i sztukę nowoczesną oraz współczesną. Wystawa 'Feminizm i sztuka kobiet’ skoncentruje się na twórczości Natalii LL, Erny Rosenstein czy Marii Pinińskiej-Bereś, eksplorując ciało i tożsamość w sztuce krytycznej. Z kolei 'Design. W stronę kobiet’ przypomni projektantki, które redefiniowały codzienną estetykę ceramiki, szkła i tkaniny. Julia Keilowa – ikona polskiego modernizmu – otrzyma monograficzną wystawę, a ekspozycja 'Triumf Art Déco’ przeniesie widzów w czasy, gdy Zofia Stryjeńska zachwycała świat paryskiej wystawy światowej.

Nie tylko wystawy

Ważną częścią programu będą wydarzenia towarzyszące, wykłady, panele, oprowadzania kuratorskie i projekcje filmowe. W dniu urodzin Boznańskiej (13 września) DESA Unicum zamieni się w przestrzeń rozmowy o kobiecym dziedzictwie: od prelekcji o Élisabeth Vigée Le Brun po dyskusje z artystkami młodego pokolenia. W planach znalazł się także plenerowy pokaz filmu 'W gorsecie’ w reż. Marie Kreutzer – portretu cesarzowej Sisi, kobiety, która próbowała wyrwać się z ograniczeń epoki.

Nowy kanon

Projekt 'Sztuka kobiet’ to nie tylko cykl wystaw, lecz próba zbudowania nowego kanonu takiego, w którym twórczość kobiet zajmuje należne jej miejsce. DESA Unicum, organizując rocznie blisko 100 wystaw i 200 aukcji, udowadnia, że prywatna instytucja może realnie kształtować kulturę. Teraz, poprzez 'Sztukę kobiet’, pragnie także inspirować inne instytucje do podobnych działań.

To nie jest jednorazowy gest, to początek długofalowej zmiany. Bo, jak mówi Agata Szkup, polskie artystki są naszym 'dobrem narodowym’. A ich dzieła, raz wydobyte z cienia, nie powinny już nigdy do niego wracać.